Posts Tagged ‘Άρις Καζάκος’
Άρις Καζάκος: “Γενική απεργία διαρκείας και μποϊκοτάζ στις τράπεζες-’κουκουλοφόρους’”
Ο καθηγητής Εργατικού Δικαίου του ΑΠΘ Άρις Καζάκος
Αρκετά πέρα από τα δυτικότερα σύνορα της Γηραιάς Ηπείρου, στα σύνορα Μεξικού-Ηνωμένων Πολιτειών, βρίσκεται μια από τις ζώνες των χαμένων ψυχών. Εκεί, μακριά από τα βλέμματα του δυτικού κόσμου, στη ζώνη του εργατικού λυκόφωτος, άνθρωποι-σκιές παράγουν φθηνά προϊόντα για τη Δύση. Εκεί, κανείς δεν σηκώνει κεφάλι στην εργοδοσία, ανήλικα παιδιά δουλεύουν με πλαστά χαρτιά και οι έγκυοι κρύβουν την εγκυμοσύνη για να μην απολυθούν. Η εργοδοσία απολαμβάνει φορολογική ασυλία, ενώ οι εργαζόμενοι ζουν σε άθλιες παραγκουπόλεις μέσα στη μόλυνση από τα βιομηχανικά απόβλητα, χωρίς καθαρό νερό, χωρίς ηλεκτρικό ή και σχολεία. Εκεί για να αγοράσεις ένα λίτρο γάλα πρέπει να δουλεύεις δύο ώρες και το πλήρες γεύμα είναι άπιαστη πολυτέλεια. Είναι οι περιοχές των μακιλαδόρας, των βιομηχανικών μονάδων όπου εργάζονται 1,3 εκατ. Μεξικανοί και όπου δεν εφαρμόζεται κανένας από τους νόμους για την προστασία του εργαζομένου που γράφτηκαν στο αίμα της Βιομηχανικής Επανάστασης. Η επιλογή είναι μεταξύ ανεργίας και δουλείας.
Σήμερα, αυτή η μέχρι πρότινος μακρινή εφιαλτική πραγματικότητα ίσως αποτελεί προβολή στο ευρωπαϊκό εγγύς μέλλον. Στις Ειδικές Οικονομικές Ζώνες που προωθεί ο Γερμανός αντικαγκελάριος Φίλιπ Ρέσλερ οι εργαζόμενοι θα είναι σκιές βγαλμένες από την εποχή της δουλοπαροικίας. Εκεί δεν θα εφαρμόζεται ούτε το Κοινοτικό ούτε το γηγενές εργατικό Δίκαιο, μας λέει ο καθηγητής Εργατικού Δικαίου του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης Άρις Καζάκος. Και το πείραμα της αποδόμησης του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους έχει ξεκινήσει από την Ελλάδα, με την αποσάθρωση των συλλογικών συμβάσεων και το κοινωνικό ολοκαύτωμα του Μνημονίου – που βρίσκεται μόνο στην αρχή του. Και ο καθηγητής προειδοποιεί: «Οι άνθρωποι πρέπει να καταλάβουν ότι αν δεν αντιδράσουν σήμερα, αυτό που τους περιμένει είναι πολύ χειρότερο από αυτό που τους έχει συμβεί μέχρι τώρα»…
Απεργία διαρκείας και στάση πληρωμών σε όλα για μεγάλο χρονικό διάστημα είναι δύο από τους τρόπους αντίδρασης που προτείνει. Και συμπεραίνει ότι η μόνη ευκαιρία που δίνει αυτή η κρίση είναι για να αναλογιστούμε οι άνθρωποι της επιλογές μας…
“Απόλυση με φερετζέ», είχε χαρακτηρίσει σε άλλη συνέντευξή του την εργασιακή εφεδρεία ο Άρις Καζάκος, πυροδοτώντας μια δημόσια συζήτηση που ανάγκασε τελικά σε μικρή τροποποίηση του σχετικού νόμου. Τον ρωτώ πώς με την εφεδρεία παραβιάζεται το Εργατικό Δίκαιο.
«Αυτοί που μπαίνουν σε εφεδρεία μπαίνουν σε μια διαδικασία άμεσης απώλειας της θέσης εργασίας και συγχρόνως σε ένα καθεστώς στήριξης που μοιάζει αρκετά με το επίδομα ανεργίας του ΟΑΕΔ», μου απαντά. «Επομένως, από την άποψη αυτή ο όρος εφεδρεία ήταν ψευδεπίγραφος και επιχειρείται να συγκαλυφθεί με αυτόν το γεγονός ότι έχουμε να κάνουμε με απολύσεις».
Απολύσεις που αντίκεινται στο Εργατικό Δίκαιο;
«Οι απολύσεις υπάγονται σε ένα σύνολο κανόνων Δικαίου, οι οποίοι εγγυώνται την προστασία της θέσης εργασίας έμμεσα, θέτοντας αυστηρές προϋποθέσεις στον εργοδότη ο οποίος θέλει να ασκήσει το δικαίωμα καταγγελίας για να λύσει την εργασιακή σχέση. Με την εφεδρεία λοιπόν μπαίνουμε σε ομαδικές απολύσεις χωρίς την τήρηση των εγγυήσεων του νόμου.
Και οι εγγυήσεις του νόμου είναι πολλές. Πρώτα και κύρια, ο νόμος επιβάλλει όταν ο εργοδότης ασκεί το δικαίωμα καταγγελίας, να πληρώνει ανάλογη αποζημίωση απόλυσης.
Το δεύτερο είναι ότι πρόκειται για ομαδικές απολύσεις, και, ειδικά γι’ αυτές, και το κοινοτικό και το ελληνικό Δίκαιο προβλέπουν την τήρηση πρόσθετων προϋποθέσεων προκειμένου να είναι έγκυρες: για παράδειγμα, να υπάρξει προηγουμένως πληροφόρηση των εργαζομένων και διαβούλευση μαζί τους για όλα αυτά τα θέματα, για τους λόγους που υπαγορεύουν αυτό το μέτρο, για το πώς θα μπορούσαν να αμβλυνθούν οι επαχθείς για τους εργαζομένους συνέπειες, έτσι ώστε να μπορέσουν και αυτοί να προετοιμαστούν και να προσαρμοστούν στη νέα κατάσταση, αναπροσανατολίζοντας τη ζωή τους αλλά και την αναζήτηση εργασίας.
Η εφεδρεία λοιπόν, όπως ρυθμίζεται από το νόμο 4024 του 2011 μας εισάγει σε ένα καθεστώς απολύσεων χωρίς την τήρηση καμιάς από τις προϋποθέσεις του νόμου. Η συζήτηση που άνοιξε εκείνη η συνέντευξή μου οδήγησε σε μία μικρή διόρθωση. Αναγνωρίστηκε από τον νομοθέτη στο τελικό κείμενο του νόμου το γεγονός ότι εδώ πρόκειται στην πραγματικότητα για απολύσεις, γι’ αυτό και ορίστηκε με το νόμο ότι το να τεθεί ο εργαζόμενος σε εφεδρεία και το να ενταχθεί σε αυτό το πρόγραμμα καταβολής του 60% του βασικού μισθού θεωρείται ως προειδοποίηση καταγγελίας, έτσι ώστε να υπάρξει μια μικρή προσέγγιση στο δίκαιο της καταγγελίας που διέπει γενικά τις απολύσεις, αλλά αυτή η προσέγγιση είναι μικρή.
Επομένως, παραμένει το μεγάλο ζήτημα ότι έχουμε να κάνουμε με απολύσεις χωρίς την τήρηση των εγγυήσεων του νόμου.
Δικαιολόγησαν όμως τις ομαδικές απολύσεις με το επιχείρημα πως έχουμε έναν διογκωμένο δημόσιο τομέα…
Οι απολύσεις, τελικά, είναι αδικαιολόγητες. Γιατί η προϋπόθεση που αναφέρετε από την οποία εκκινεί ο νομοθέτης δεν έχει καμία απολύτως βάση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, που είναι γενικώς αξιόπιστα, η Ελλάδα είναι κάτω του κοινοτικού μέσου όρου σε σχέση με τον αριθμό προσωπικού που απασχολείται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα. Αυτό που υπάρχει στην Ελλάδα ως πρόβλημα και έχει διαγνωστεί εγκαίρως είναι η ανισοκατανομή αυτού του προσωπικού. Δηλαδή, σε άλλες υπηρεσίες και φορείς το προσωπικό περισσεύει και σε άλλες είναι ελλιπές – στην υγεία, στην εκπαίδευση, στους παιδικούς σταθμούς, στη φροντίδα της τρίτης ηλικίας.
Από αυτή τη άποψη λοιπόν δεν υπάρχει καμία δικαιολόγηση για τέτοιες απολύσεις ομαδικές και ο υποκρυπτόμενος λόγος, ο περιορισμός των δαπανών του δημοσίου, δεν μπορεί να αποτελεί επαρκή δικαιολογητικό λόγο απολύσεων. Έχει κριθεί ότι τα ταμειακά προβλήματα του δημοσίου δεν μπορούν ποτέ να αποτελούν λόγο περιορισμού ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Τελικά, λύνονται έτσι τα ταμειακά προβλήματα; τον ρωτώ.
Σε αυτό το σημείο ο Άρης Καζάκος θα μου επαναλάβει ένα συμπέρασμα, το οποίο κραυγάζει πλήθος αναλυτών, τουλάχιστον εκείνοι που είναι ανεξάρτητοι, που δεν πληρώνονται αδρά για να δημοσιεύουν εκθέσεις με στόχο τη δημιουργία συναίνεσης υπέρ του Μνημονίου:
«Με τα μέτρα της εφεδρείας και της προσυνταξιοδότησης ο κρατικός προϋπολογισμός φαίνεται να εξοικονομεί δαπάνες αλλά το αρνητικό αποτέλεσμα αυτών των απολύσεων είναι πολλαπλασιαστικό, δηλαδή έχουμε να κάνουμε με συνέπειες για τη ζωή, την εργασία των ανθρώπων, τη δυνατότητά τους να καταναλώνουν, και επομένως βαθαίνουν φοβερά την ύφεση. Και η ύφεση δεν απλώνει μόνο τη δυστυχία και την ανεργία, αλλά επηρεάζει αρνητικά και τα έσοδα του κράτους. Αυτό αποδεικνύεται και από τα τελευταία στοιχεία. αποτελέσματα, αν δείτε τις εφημερίδες αυτές τις μέρες θα δείτε ποιος ακριβώς χαλασμός έχει προκληθεί.
Πράγματι. Το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 5,2% το τρίτο τρίμηνο του 2011, σε σχέση με την περσινή αντίστοιχη περίοδο. Θα ήθελα όμως να διευκρινίσετε το εξής: Τελικά, στους φορείς του Δημοσίου όπου υπάρχει πλεονάζον προσωπικό, υπάρχει νομική βάση για μαζικές απολύσεις;
Το Δημόσιο είναι ο μεγάλος εργοδότης της χώρας και ως τέτοιος έχει τη δυνατότητα και την υποχρέωση συγχρόνως να παίρνει προσωπικό από εκεί που περισσεύει και να το πηγαίνει εκεί που λείπει τέτοιο προσωπικό – και αυτές ήταν οι περιπτώσεις και της Ολυμπιακής και του ΟΣΕ, και όχι μόνο. Ακόμα όμως και αυτό το προσωπικό που μεταφέρθηκε, τώρα τίθεται σε εφεδρεία.
Άρα, ο στόχος δεν είναι σε καμία περίπτωση ο εξαγγελλόμενος, η «εξυγίανση» του δημόσιου τομέα…
Ο στόχος είναι η συμμόρφωση με μια τυφλή επιταγή της τρόικας που αποδείχτηκε τώρα ότι είναι μια καταστροφική πολιτική. Όλα αυτά που λέγονται για τη χώρα, για τη αποτυχία του προγράμματος, σε τελική ανάλυση βαρύνουν τους εμπνευστές αυτού του προγράμματος. Την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και τη σημερινή τη βαρύνει το γεγονός ότι δεν είχε το πολιτικό σθένος να αντιτάξει κάποια «όχι» σε μια πολιτική η οποία φάνηκε από την αρχή ότι θα οδηγούσε σε καταστροφές και, σήμερα, αυτό αποδεικνύεται.
Μπορεί στη σημερινή εποχή, της αποσάθρωσης του κοινωνικού κράτους, ο νόμος να αποτελέσει σωσίβια λέμβο για τον εργαζόμενο που τίθεται σε εφεδρεία;
Ο καθηγητής δεν διστάζει να απαντήσει και δεν χαϊδεύει αυτιά:
«Υπάρχουν δυνατότητες νομικής προστασίας με προσφυγή στα δικαστήρια. Ο δρόμος, όμως, αυτός δεν μπορεί σήμερα να υπερεκτιμηθεί. Γιατί είναι ακριβώς μια πολιτική και οικονομική συγκυρία όπου φαίνεται καθαρά ότι την έλλειψη ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης την πληρώνει πανάκριβα η κοινωνία. Το γεγονός για παράδειγμα ότι η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου ανακοίνωσε ότι απέρριψε τις αιτήσεις που είχαν ασκηθεί κατά του νόμου για το Μνημόνιο είναι απολύτως χαρακτηριστικό για τη στάση των ανώτατων δικαστών, εδώ ειδικά της ολομέλειας του ΣτΕ, στα μεγάλα αυτά θέματα του καιρού μας.
Το τονίζω αυτό γιατί υπάρχουν άλλες χώρες όπου οι ανώτατοι δικαστές επέδειξαν το σθένος που ήταν αναγκαίο και είπαν «στοπ» σε τέτοια καταστροφικά κοινωνικά και οικονομικά μέτρα.
Εδώ, δεν έγινε μέχρι στιγμής. Δεν θέλω με αυτό να πω ότι στη χώρα δεν υπάρχουν πολλοί εύψυχοι δικαστές. Αλλά στα πολύ μεγάλα θέματα, κυριότατα την υπόθεση των αιτήσεων ακύρωσης κατά του Μνημονίου, η κατάληξη ήταν αυτή που σας είπα.
Άλλο ένα πλήγμα για τη Δημοκρατία, σκέφτομαι. Λίγο μετά τη συνέντευξη, ο Ευάγγελος Βενιζέλος βάλθηκε να επιβεβαιώσει για άλλη μια φορά τα λεγόμενα του καθηγητή, απειλώντας να στρέψει το Νομικό Συμβούλιο του κράτους κατά των δικαστών που εκδίδουν αποφάσεις υπέρ των πολιτών σε σχέση με το χαράτσι της ΔΕΗ. Και, στις 19 Νοεμβρίου, το ΣτΕ έκρινε νόμιμο και το Προεδρικό Διάταγμα για την εργασιακή εφεδρεία…
Πού πρέπει λοιπόν να εστιάσουμε την αντίδρασή μας;
«Εκτός από τη δικαστική προστασία, βλέπω κυρίως την ανάγκη οι άνθρωποι να εκφράσουν την ανάγκη τους να αντισταθούν σε μια πολιτική η οποία καταστρέφει και τις δουλειές τους και τις ζωές τους, και τελικά και την οικονομία της χώρας», λέει ο καθηγητής. Και συμπληρώνει: «Η ανάγκη αυτή για αντίσταση σήμερα έχει ήδη προκύψει, αλλά νομίζω ότι θα φανερωθεί ολοκληρωτικά, όταν οι άνθρωποι πια τελείως από ένστικτο αυτοσυντήρησης θα αντιληφθούν ότι δεν μπορούν πια να κρύβονται ή να μένουν αιχμάλωτοι του φόβου τους».
Εικόνες
από τις μεξικανικές μακιλαδόρες αναμένεται να αναβιώσουν στην Ελλάδα
εάν ο Γερμανός αντικαγκελάριος Φίλιπ Ρέσλερ προωθήσει... επιτυχημένα την
ιδέα των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών.
«Μου κάνετε μια πολύ καλή ερώτηση διότι ουσιαστικά πηγαίνουμε στη ρίζα του προβλήματος», μου απαντά. «Και η ρίζα του προβλήματος δεν είναι ούτε τα δημόσια ελλείμματα ούτε το δημόσιο χρέος. Τα προβλήματα αυτά υπάρχουν σε όλο τον κόσμο, δεν είναι αποκλειστικώς ελληνικά, αν και εδώ ακολουθήθηκε μια στρατηγική, όχι μόνο διάχυσης του φόβου στην κοινωνία και η άσκηση μιας τρομακτικής βίας στους ανθρώπους – και εννοώ τη βία με την οποία επιβλήθηκαν τα μέτρα όπως είναι οι μειώσεις μισθών και συντάξεων. Ακολουθήθηκε μια στρατηγική μέσω της οποίας επιδιώχθηκε να πειστούν οι άνθρωποι ότι για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σε αυτή τη χώρα φταίμε εμείς, φταίει το πολιτικό σύστημα, φταίει η διάχυτη διαφθορά, φταίει το σπάταλο κράτος.
Η κρίση όμως πιάνει όλο τον κόσμο πια. Και σας πληροφορώ ότι θύματά της είναι ήδη οι ΗΠΑ, παρόλο που έχουν άλλα μέσα και μέτρα αντίδρασης, είναι η Αγγλία, η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία – χώρες χωρίς τις δικές μας παθογένειες. Αυτό δεν σημαίνει ότι εμείς δεν πρέπει ή δεν έπρεπε να αντιμετωπίσουμε αυτές τις παθογένειες του δικού μας, του ελληνικού τρόπου. Βεβαίως και έπρεπε.
Αλλά αυτό που υποστηρίζω και έχω όλα τα επιχειρήματα και όλα τα στοιχεία για να το τεκμηριώσω είναι το γεγονός ότι, ακόμα κι αν αντιμετωπίζαμε όλες τις παθογένειες του ελληνικού τρόπου, το πρόβλημα θα παρέμενε. Και το βλέπετε αυτό: ξεσπάει κρίση δημοσιονομική σε χώρες με εντελώς συρρικνωμένο δημόσιο, σε χώρες όπου δεν υπάρχει καμία απολύτως σπατάλη όπως λέγεται πόρων, που ακόμα έχουν περικόψει δραστικά, έχουν τσακίσει τις κοινωνικές παροχές, σε χώρες οι οποίες παράγουν… Σας θυμίζω εκείνο το σαθρό επιχείρημα που ρωτούσε ρητορικά: «Μα, τι παράγουμε επιτέλους σε αυτή τη χώρα για να μπορούμε να διεκδικούμε ένα τόσο υψηλό βιοτικό επίπεδο;». Και χώρες που παράγουν και εξάγουν, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, μεγάλες οικονομίες, αντιμετωπίζουν τα ίδια και θα αντιμετωπίζουν και μεγαλύτερα προβλήματα στο τέλος.
Το ερώτημα-επιχείρημα «τι παράγουμε, τελικά;» είναι εξαιρετικά διαδεδομένο, χωρίς να έχει αντικρουστεί αποτελεσματικά.
«Πρέπει να σας πω ότι είναι ψευδεπίγραφο για τον πολύ απλό λόγο ότι, ας πούμε την πρωτογενή παραγωγή την τσάκισε μια μυωπική και καταστροφική Κοινή Αγροτική Πολιτική. Δείτε τι γίνεται με τη ζάχαρη, δείτε τι γίνεται με το σιτάρι. Στη ζάχαρη περιορίσαμε την εθνική μας ποσόστωση στο μισό, με αποτέλεσμα σήμερα να εισάγουμε την άλλη μισή ποσότητα ζάχαρης σε διπλάσιες τιμές από αυτές που υπήρχαν πριν δυο ή τρία χρόνια».
Το ίδιο που έγινε με το γάλα, όταν πρωτομπήκαμε στην ΕΕ.
«Βλέπετε λοιπόν ότι ακολουθείται μια εντελώς καταστροφική πολιτική, και η ρίζα του προβλήματος βρίσκεται ακριβώς εκεί που αρχίσατε να την ψάχνετε κι εσείς».
Πού έγκειται λοιπόν η ουσία;
«Το γενετικό πρόβλημα του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου καπιταλιστικού τρόπου έγκειται ακριβώς στο γεγονός ότι έχουμε να κάνουμε με μια παγκοσμιοποίηση ασύμμετρη, άνιση, που αναγκάζει τις δυτικές χώρες, όχι μόνο τις χώρες τις περιφέρειας όπως είμαστε εμείς, αλλά και τις χώρες της μητρόπολης, όπως είναι η Γερμανία, η Γαλλία, οι ΗΠΑ, να ανταγωνίζονται τους μισθούς της Κίνας, της Ινδίας, της Βουλγαρίας, της Ρουμανίας… Και εκεί είναι το γενετικό ελάττωμα.
Αυτού του είδους η παγκοσμιοποίηση, ξέρετε, δεν είναι φυσικό φαινόμενο, όπως λεγόταν με περίσσιο κυνισμό, όπου το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να κρατάμε ομπρέλα για να προστατευτούμε. Αυτή η παγκοσμιοποίηση είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών, είναι ανθρώπινη κατασκευή. Σας θυμίζω την περίφημη συναίνεση της Ουάσιγκτον. Το γεγονός δηλαδή ότι οι δυτικές χώρες έχουν αναγκαστεί να ανταγωνίζονται την Κίνα της κτηνώδους εκμετάλλευσης με το υποπολλαπλάσιο μισθολογικό κόστος, με το ανύπαρκτο κόστος των επιχειρήσεων σε σχέση με μέτρα προστασίας του εργαζομένου, μας βάζει σε αυτή την άνιση κατάσταση, σε αυτό τον ασύμμετρο ανταγωνισμό, αποτέλεσμα του οποίου είναι η συρρίκνωση των δικαιωμάτων, η εξαφάνιση των δικαιωμάτων, δικαιώματα που χτίσαμε με πολύ κόπο σε αυτή τη χώρα, τα χτίζαμε εδώ και 100 χρόνια».
Και τι πιο κραυγαλέο παράδειγμα για τον προωθούμενο εργασιακό Μεσαίωνα από ζητήματα που έχει ανοίξει σήμερα η κυβέρνηση, όπως η κατάργηση της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας. Μήπως το εργατικό Δίκαιο, που εξ ορισμού είναι υπέρ του αδυνάμου, κινδυνεύει να μεταλλαχτεί σε… εργοδοτικό δίκαιο ουσιαστικά ή και θεσμικά;
“Το Δίκαιο είναι καρπός ανάγκης και αγώνα. Της ανάγκης να υπάρξει ένα κλάδος δικαίου που θα αντιμετωπίζει την εγγενή δομική ανισότητα μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Αυτή ήταν η αφετηρία της λειτουργίας των εργατικών Δικαίων ήδη από την πρώτη βιομηχανική επανάσταση. Νωρίτερα, ο εργοδότης μπορούσε να υπαγορεύει μισθούς πείνας, εξαντλητικά ωράρια, και τα πρώτα ακριβώς νομοθετήματα, θεσπισμένα στην Αγγλία, αφορούσαν ακριβώς σε αυτούς τους όρους εργασίας, και κυρίως το χρόνο εργασίας.
Και εδώ είναι που σείονται τα θεμέλια του εργατικού Δικαίου. Στη χώρα μας σήμερα, δεν υπάρχει νόμος που καταργεί τις συλλογικές συμβάσεις. Έχει συμβεί όμως κάτι το οποίο παράγει ένα περίπου ισοδύναμο αποτέλεσμα.
Κάθε σύστημα έχει μια ορισμένη στατική ισορροπία, όπως τα κτίρια, που στηρίζονται ακριβώς σε κάποιες βασικές κολόνες. Άμα τις γκρεμίσεις αυτές τις κολώνες, ή θα καταρρεύσει το κτίριο, ή θα αρχίσει να κινδυνεύει. Κάτι ανάλογο γίνεται και με το σύστημα συλλογικών διαπραγματεύσεων. Σήμερα, τρεις επεμβάσεις ουσιαστικά έχουν καταστρέψει τη στατική ισορροπία του συστήματος
Η ρύθμιση της συρροής κλαδικών και επιχειρησιακών, η ρύθμιση εκείνη που λέει δηλαδή ότι η κλαδική συλλογική σύμβαση εργασίας μπορεί να μεταβάλλει τους όρους εργασίας επί τα χείρω για τους εργαζομένους, ενώ μέχρι σήμερα ίσχυε το αντίθετο.
Η δεύτερη ρύθμιση, εκείνη με την οποία συρρικνώθηκε το αντικείμενο της διαιτησίας. Όταν δεν τα έβρισκαν τα μέρη –εργοδότες, εργαζόμενοι- τότε μπορούσε κανείς να προσφύγει στον οργανισμό μεσολάβησης διαιτησίας για να υπάρξει εν τέλει μια συλλογική ρύθμιση”.
Ο Άρις Καζάκος έχει διατελέσει για πολλά χρόνια μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας, οπότε γνωρίζει τα πράγματα εκ των έσω. Τον παρακολουθώ καθώς συνεχίζει.
“Το σύστημα συλλογικών διαπραγματεύσεων έχει ως αντικειμενικό σκοπό να αντικαταστήσει τις ατομικές διαπραγματεύσεις και την ατομική σύμβαση εργασίας από τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τη συλλογική σύμβαση εργασίας. Αυτό επιτυγχανόταν στη χώρα μας με την παράλληλη λειτουργία του συστήματος συλλογικών διαπραγματεύσεων και του μηχανισμού μεσολάβησης διαιτησίας.
Τώρα το αντικείμενο της διαιτησίας έχει συρρικνωθεί μέχρι εξαφάνισης –ο διαιτητής μπορεί να ρυθμίζει μόνο τους βασικούς μισθούς ούτε καν τους άλλους όρους εργασίας, μισθολογικούς κ.λπ.- ενώ και στο σύστημα συλλογικών διαπραγματεύσεων καταστρέφεται η στατική ισορροπία με την επαναρύθμιση της σχέσης κλαδικών-επιχειρησιακών. Τώρα ο εργοδότης μπορεί στο προνομιακό γι’ αυτόν επίπεδο διαπραγμάτευσης που είναι η επιχείρηση να καταλύει ουσιαστικά τις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις εργασίας και να θεσπίζει όρους εργασίας με κλαδικές επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας που αποκλίνουν από τους όρους της κλαδικής επί τα χείρω για τους εργαζομένους. Στο επιχειρησιακό επίπεδο, ο εργοδότης μπορεί να πιέζει, να πειθαναγκάζει την εργατική πλευρά να δέχεται υποχωρήσεις, με απειλές κλεισίματος, μεταφοράς της επιχείρησης εκτός των συνόρων, στη Βουλγαρία, στη ΠΓΔΜ κ.λπ.”
Χρησιμοποίησαν ως επιχείρημα ότι «ο εργοδότης δεν τα βγάζει πέρα».
“Φυσικά, υπάρχουν πολλές επιχειρήσεις σήμερα, κυρίως εξαιτίας της ύφεσης που δημιούργησαν όλα αυτά τα καταστροφικά μέτρα, οι οποίες πραγματικά βρίσκονταν σε μια κατάσταση μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Μπορούσαν όμως να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα με μέτρα διαφορετικά από εκείνα της καταστροφής του συστήματος συλλογικών διαπραγματεύσεων.
Γιατί το σύστημα αυτό στην πραγματικότητα δημιουργεί δίχτυα προστασίας το ένα πάνω από το άλλο: σε επάλληλα στρώματα, το δίχτυ της εθνικής γενικής, της κλαδικής, της ομοιοεπαγγελματικής συλλογικής σύμβασης, της επιχειρησιακής. Εάν τρυπούσε το ένα δίχτυ, έπεφτες στο άλλο. Τώρα έχει μείνει μόνο το δίχτυ της εθνικής γενικής συλλογικής σύμβασης εργασίας, που ρυθμίζει τους ελάχιστους όρους εργασίας οι οποίοι είναι πολύ πιο κάτω του ορίου φτώχειας. Επομένως, μιλάμε τώρα για ένα σύστημα το οποίο έχει διαρραγεί και ουσιαστικά είναι οδηγεί στη μαζική φτωχοποίηση των εργαζομένων.
Δείτε τι γίνεται για παράδειγμα στον Τύπο. Οι ατομικές συμβάσεις εργασίας είναι εργαλείο βίας στις εργασιακές σχέσεις. Στην ατομική σύμβαση εργασίας κουμάντο κάνει ο εργοδότης. Οι συλλογικές συμβάσεις λειτουργούσαν ουσιαστικά ως μηχανισμός για την ελάττωση της βίας. Δείτε τώρα σε τι φαινόμενα βίας έχουμε οδηγηθεί”.
Όλο αυτό το καθεστώς εργασιακού Μεσαίωνα που προωθείται συνάδει με το Κοινοτικό Δίκαιο;
“Και βέβαια όχι. Γι’ αυτό αν θέλετε και προωθείται συγχρόνως και η πολιτική των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών ή των «Ελεύθερων» Ζωνών Παραγωγής ή Οικονομίας, όπου καθαρά και ξάστερα λέγεται ότι σε αυτές τις ζώνες δεν θα ισχύει ούτε το Κοινοτικό Δίκαιο αλλά ούτε και το γηγενές εργατικό Δίκαιο. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν ότι ούτε το Κοινοτικό Δίκαιο αποτελεί πια προστασία και αυτό το περίφημο Κοινοτικό κοινωνικό κεκτημένο έχει πάει περίπατο”.
Κάτι σαν τις maquiladores στο Μεξικό…
“Ναι, στο Μεξικό υπάρχει η εμπειρία των Ειδικών Ζωνών στα σύνορα Μεξικού-ΗΠΑ. Υπάρχει και ένα εκπληκτικό μυθιστόρημα του Ιγνάσιο Τάιγκο για τις ζώνες αυτές, που στηρίζεται σε σχετικό ρεπορτάζ του συγγραφέα. Εκεί θα δείτε τους ζοφερούς όρους ζωής και δουλειάς αυτών των ανθρώπων…”
Πώς προτείνετε να αντιδράσουμε σήμερα; Υπάρχουν τρόποι πέρα από τις απεργιακές κινητοποιήσεις;
“Θα θυμάστε ότι εδώ και 20-25 περίπου χρόνια, έχει εξαπολυθεί μια εκστρατεία κατασυκοφάντησης, όχι των συνδικαλιστών, αλλά της ιδέας του συνδικαλισμού. Διότι από τότε που άρχισαν οι ελίτ στην Ελλάδα και αλλού να καταφέρονται εναντίον των συνδικαλιστικών ρετιρέ, των φαινομένων διαφθοράς στα συνδικάτα…”
Τα οποία είναι υπαρκτά φαινόμενα…
“Ναι, αλλά θαρρείτε εσείς ότι το αποτέλεσμα αυτής της εκστρατείας ήταν να πληγούν συγκεκριμένα συνδικάτα και συγκεκριμένοι συνδικαλιστές; Η ζημιά που γίνεται στις συνειδήσεις των ανθρώπων έχει ως τελικό θύμα την ιδέα του συνδικαλισμού. Αν μιλήσετε σήμερα με τους Έλληνες για τον συνδικαλισμό, αμέσως θα αρχίσουν να σας αραδιάζουν φαινόμενα διαφθοράς, κακοδιοίκησης σε συνδικαλιστικές οργανώσεις, αλλά στη συνείδησή τους όλα αυτά έχουν εγγραφεί ως καταρράκωση της ίδιας της ιδέας του συνδικαλισμού. Αυτή η ζημιά λοιπόν που έχει γίνει, έχει προκαλέσει δευτερευόντως και τριτογενώς πολλές άλλες”.
Μήπως και το συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να φροντίσει να πολεμήσει τους λόγους για τους οποίους του έχει ασκηθεί κριτική; Γιατί έχει γίνει κατάχρηση των εργασιακών δικαιωμάτων από κάποιες κοινωνικές ομάδες μέσω του κομματικού κράτους.
“Συμφωνώ μαζί σας. Πρέπει να φροντίσουν με όλους τους τρόπους να ανορθώσουν την αξιοπιστία τους. Ο μόνος τρόπος, όμως, να αναζωογονήσουμε και πάλι την ιδέα του συνδικαλισμού είναι να φτιάξουμε τα συνδικάτα όπως θέλουμε εμείς. Να συμμετέχουμε, είτε φτιάχνοντας άλλα, είτε, αν δεν μπορούμε να φτιάξουμε άλλα καλύτερα, να ξαναγυρίσουμε στα ήδη υπάρχοντα, και να φροντίσουμε να τα κάνουμε όπως θέλουμε εμείς”.
Να επανέλθουμε όμως στο πώς πρέπει να αντιδράσουμε σήμερα.
“Έχω να σας πω μόνο αυτό: οι άνθρωποι πρέπει να καταλάβουν ότι αν δεν αντιδράσουν σήμερα, αυτό που τους περιμένει είναι πολύ χειρότερο από αυτό που τους έχει συμβεί μέχρι τώρα.
Είναι μια περίοδος και μια εποχή όπου οι εργαζόμενοι πρέπει να αντιδράσουν με μια γενική απεργία αόριστης διάρκειας. Και πρέπει τα συνδικάτα –κάτι που έχω συζητήσει μαζί τους- να συγκροτήσουν και άλλες μορφές αγώνα και πάλης, όπως είναι για παράδειγμα ένα εκτεταμένο γενικευμένο μποϊκότ.
Αντιλαμβάνεστε τι θα γινόταν εάν όλες μα όλες οι συνδικαλιστικές οργανώσεις καλούσαν τα μέλη και όλους τους εργαζόμενους γενικά να σταματήσουν για 2-3 μήνες να πληρώνουν τις δόσεις των δανείων στις τράπεζες, τις δόσεις των καρτών, εάν έκαναν μποϊκότ σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις των οποίων τα φυσικά πρόσωπα, οι επιχειρηματίες τους, έδρασαν ως άλλοι κουκουλοφόροι και έδωσαν στην κυριολεξία τα κοινωνικά και ατομικά δικαιώματα στους εκπροσώπους της τρόικας; Γιατί αυτό έγινε.
Τον κατάλογο
με τα αιτήματα για την κατάργηση ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων
τον έδωσαν στην τρόικα δύο τραπεζίτες και ένας μεγαλοεπιχειρηματίας.
Τα μέσα άμυνας υπάρχουν, απλώς οι άνθρωποι σήμερα βρίσκονται
υπό το κράτος του φόβου. Γιατί δεν έχουν αντιληφθεί ότι αυτό που τους
περιμένει είναι κάτι πολύ χειρότερο”. Θα ήθελα να τελειώσουμε με ένα φιλοσοφικό ερώτημα. Πιστεύετε ότι σε μια κοινωνία η οποία σε πολιτισμικό επίπεδο αποδέχεται τις κοινωνικές ανισότητες και τις προάγει κάποιες φορές, μπορεί να προασπίσει και να κατοχυρώσει θεσμούς κοινωνικής δικαιοσύνης; Δηλαδή, μήπως το πρόβλημά μας δεν είναι μόνο νομικό, αλλά στην ουσία του πολιτισμικό και ηθικό;
“Μπορώ να σας μιλάω ώρες για κάτι που θεωρώ ότι βρίσκεται στη ρίζα αυτού που λέτε. Για την τεράστια ανθρωπολογική μεταβολή που έχει γίνει τις τελευταίες δεκαετίες. Λόγω περιορισμού χρόνου και χώρου, θα πω μόνο ότι εννοείται πως υπάρχει στους ανθρώπους, σε όλο τον κόσμο, ένα τεράστιο πρόβλημα αναπροσανατολισμού στη ζωή τους. Και η κρίση η μόνη ευκαιρία που δίνει είναι ακριβώς η ευκαιρία στους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν πού οδήγησαν τη ζωή τους και πού οδηγούν οι επιλογές ζωής που έχουν κάνει ως τώρα”.
